Giriş

Yoğun bakım ünitelerinde tedavi olan hastaların birincil sorunlarının tedavisi ile birlikte, temel hasta bakımı içerisinde, hastaya uygun miktar ve yöntemle nutrisyon desteği sağlanması yer almaktadır. Malnütrisyon, protein, enerji, elektrolit, mineral ve vitamin eksiklikleri, kalp ve iskelet kası kütlesi kaybını içeren, vücut kompozisyonundaki bir değişiklik ile karakterizedir ve hastane yatış süresinin uzaması, mortalite ve morbiditede artışa neden olmaktadır (1-3).

Bibliyometrik çalışmalar, ülkelerin, kurumların, dergilerin ya da kişilerin, yayınları, atıfları gibi farklı bilimsel üretimlerinin değişik objektif parametreler aracılığıyla değerlendirildiği çalışmalar olarak tanımlanabilir (4,5). Bu tip çalışmalar, farklı bilimsel üretim türlerini içeren objektif, ölçülüp kıyaslanabilen bilgi vererek değerlendirilen konu veya alandaki eksiklikleri ya da üstünlükleri ortaya koyabilen çalışmalardır. Bu bakımından, kişilerin, kurumların, bilimsel yayınların, dergilerin kalite açısından değerlendirilmesinde yarar sağlayabilen çalışmalar olarak son yıllarda giderek daha popüler hale gelmişlerdir (6,7). Bilimsel üretimde önemli parametrelerden biri, çalışmaların farklı yayın tipleri içerisinde kaynak olarak gösterilmesi yani yayına atıf yapılmasıdır. Önemli bilimsel üretkenlik faktörlerinden biri olan etki gücü [impact factor (IF)] ya da h-indeksi, temel olarak atıf sayılarına dayanan değişkenlerdir. Derginin IF, dergilerin ve kişilerin h-indeks değerinin yüksekliği, atıf sayılarının çokluğunu yansıtmaktadır. Bu bağlamda, atıf sayısı daha yüksek olan bilimsel makaleler ve etki değeri daha yüksek bilimsel dergiler daha nitelikli kabul edilmektedir (8,9).

Bibliyometrik çalışma olarak kayıtlara geçen ilk çalışma Garfield tarafından “The Journal of the American Medical Association (JAMA)” dergisinde yayınlanan ve “JAMA’da yayınlanmış en çok atıf alan 100 makale” başlığını taşıyan yayındır (10). Farklı branşlarda ve konularda en çok atıf alan makalelerin değerlendirilip, kalitatif ve kantitatif çeşitli yöntemler kullanılarak analiz edildiği pek çok bibliyografik nitelikli bilimsel çalışma olmasına rağmen, yoğun bakım alanında bibliyografik çalışmalar oldukça kısıtlıdır (11-16). Uluslararası ve ulusal literatürde yaptığımız analiz sonucunda, yoğun bakımda nütrisyon alanında en fazla atıf yapılan yayınları konu alan bir makaleye rastlayamadık. Çalışmamız Institute for Scientific Information (ISI) ve Web of Science (WOS) veri tabanı aracılığı ile (17) yoğun bakımda nütrisyon alanında en fazla atıf yapılan makalelerin bibliyometrik açıdan değerlendirilmesini amaçlanmaktadır.

Gereç ve Yöntem

Çalışmamız için Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Girişimsel Olmayan Etik Kurulu’nun onamı (karar no: 2018/11-47, tarih: 03.05.2018) alınmıştır. “ISI”, “WOS” arama motorunun gelişmiş arama özelliği kullanılarak çalışmamız için “WC = Critical Care Medicine and TS = nutr* or WC = Critical Care Medicine and TI = nutr* or WC = Nutrition & Dietetics and TS = intensive care or WC = Nutrition & Dietetics and TI = intensive care or WC = Nutrition & Dietetics and TS = critical care or WC = Nutrition & Dietetics and TI = critical care” arama anahtarı ile analiz yapıldı. 1975 yılı ile 2021 yılı arası yayınlanan makaleler çalışmamıza dahil edildi. Arama, güncelliğinin korunması amacıyla 20 Haziran 2021 tarihinde tekrarlandı. Yoğun bakım ünitesinde nutrisyon konusu ile alakalı yayınlanan uluslararası çalışmalardan en fazla atıf yapılan ilk 100 makale belirlendi. En az atıf yapılan makalenin atıf sayısına sahip iki makale olduğu belirlendi. Yöntemsel olarak, en az atıf yapılan çalışmaların her ikisi de sonuç analizine alındı ve 101 yayın değerlendirildi. Belirlenen en çok atıf sayısına sahip ilk 101 makale için bir liste çıkarıldı. Her yayın için toplam atıf sayısı, yıllık atıf sayısı, çalışmacıları, ilk isim olarak yer alan çalışmacı, çalışmanın ve derginin katolog bilgileri WOS ve ISI veri bankaları kullanılarak belirlendi ve kayıt edildi.

İstatistiksel Analiz

Çalışma verileri istatistik incelemesi SPSS (Statistical Package For Social Sciences, Chicago, IL, USA) 24.0 programı ile yapıldı. Grupların birbiriyle karşılaştırılması için öncelikle normalite testleri yapıldı. Normalite testleri sonuçlarına ve grup sayılarına göre, devamlı değerler alan veriler student t-testi, Kruskal-Wallis testi ve Mann-Whitney U testi ile analiz edildi. Sıklık belirten verilerin analizi ki-kare testi ile yapıldı. P değerinin 0,05’in altında olması istatistiksel açıdan anlamlılık olarak kabul edildi.

Bulgular

Yoğun bakımda nütrisyon alanında 1975 yılından, çalışmanın verilerinin toplandığı 20 Haziran 2021 tarihine dek olan toplam 7.093 yayın olduğu tespit edildi.

Çalışma tarihine dek, yoğun bakımda nütrisyon alanında, en çok atıf yapılan makalenin Journal of Parenteral and Enteral Nutrition dergisinde yer alan, McClave Stephen A ve ark.’nın “Guidelines for the Provision and Assessment of Nutrition Support Therapy in the Adult Critically Ill Patient: Society of Critical Care Medicine (SCCM) and American Society for Parenteral and Enteral Nutrition (ASPEN)” başlıklı çalışma olduğu ve toplamda 1.011 atıf yapıldığı belirlendi.

En çok sayıda atıf yapılan ilk 101 makale arasında en az sayıda atıf yapılan iki çalışmanın atıf yapılma sayısı ise 166 olarak bulundu. Bu sayıda atıf alan tüm yazılar değerlendirmeye alındığında toplam 101 çalışmanın verileri analiz edildi.

Yoğun bakımda nütrisyon konusunda en çok sayıda atıf yapılan 101 yayının toplam atıf yapılma sayısı ortalaması 287,77±178,57 olarak belirlendi.

Çalışmaların yıllık atıf sayıları ortalamaları değerlendirildiğinde, yıllık atıf ortalamaları 6,19 ile 319 arasında değişmekte olup ortalama yıllık atıf ortalaması 21,86±35,46 olarak belirlendi. Yıllık atıf ortalaması açısından en fazla atıf alan yazı Simonnet A ve ark.’nın “High Prevalence of Obesity in Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus-2 (SARS-CoV-2) Requiring Invasive Mechanical Ventilation” başlıklı çalışmasıydı ve yıllık ortalama atıf sayısı 319 olarak belirlendi.

Yoğun bakımda nütrisyon konusunda en fazla sayıda atıf yapılan 101 yayının ilk isim yazarları Tablo 1’de, kurumları ise Tablo 2’de belirtilmiştir.

Yoğun bakımda nütrisyon konusunda en fazla sayıda atıf yapılan ilk 101 yayının alanları incelendiğinde ilk üç konu alanı sırasıyla, enteral nütrisyon (%20,8), immünonütrisyon (%20,8) ve nütrisyon sonuçları (%17,8) olarak bulundu. En fazla atıf yapılan ilk 101 çalışmanın yayın olarak yer aldığı ilk üç dergi sırasıyla Critical Care Medicine (%43,6), Intensive Care Medicine (%10,9), Clinical Nutrition (%7,9) ve Journal of Parenteral Enteral Nutrition (%7,9) olarak belirlendi. Çalışmaların yayınlandığı dergilerin %78,2’si Amerika Birleşik Devletleri (ABD), %7,9’u İngiltere, %7,9’u İskoçya kaynaklıydı (Tablo 3).

Yoğun bakımda nütrisyon alanında yer alan ve en fazla sayıda atıf yapılan 101 çalışma Q indeksleri açısından değerlendirildiğinde yazıların %82,2’si Q1, %8,9’u Q2 ve %8,9’u Q3 yüzdelik dilimlerinde yer alan dergilerde yayınlandığı belirlendi. Çalışmaların ilk isim olarak yer alan yazarları analiz edildiğinde, ilk isim yazarların %38,6’sı Amerika, %12,9’u Kanada, %7,9’u ise İngiltere adresine sahipti ve yazarların %36,6’sı Avrupa kıtasında, %63,4’ü Amerika kıtasında yer alan bir ülkeyi yazışma adresi olarak belirtmişti. Yoğun bakımda nütrisyon alanında en çok atıf alan 101 makalenin %60,4’ü prospektif çalışma, %11,9’u kılavuz ve %11,9’u meta-analiz türünde yer alan çalışmalardı. En çok sayıda atıf yapılan 101 yayının %53,5’i 2000-2009 döneminde yayınlanmıştı (Tablo 3) (Şekil 1).

Özellikle çalışmaların konularına odaklanınca immünonütrisyon ve enteral nütrisyon alanında yer alan çalışmaların 1995-2005 arası dönemde sayıca arttığı, glikoz-insülin alanında yer alan çalışmaların ise 2005-2014 arası dönemde sayıca arttığı bulunmuştur (Şekil 2) (Tablo 3).

İstatistik analizde, makalenin yayınlanma yılı, yayınlandıkları dergi, yayınlandıkları derginin ülkesi, derginin kıtası, çalışma türü, çalışmanın konu alanı, grup otör olup olmaması ve ilk isim olan araştırıcının alanı ile yıllık ortalama atıf sayısı arasında istatistiksel açıdan anlamlılık olduğu bulunmuştur (p<0,05) (Tablo 3) (Şekil 3, 4). Ayrıca makalenin çalışma türü ile toplam olarak yapılan atıf sayısı arasında da istatistiksel olarak anlamlılık olduğu belirlenmiştir (p<0,05) (Tablo 3).

Pearson korelasyon analizinde, çalışma yayın yılı ile yıllık ortalama atıf yapılma sayısı arasında pozitif yönde zayıf derecede bir korelasyon ilişkisi bulunmuştur (r=0,455; p<0.001) (Şekil 3, 4). İlginç olarak, dergi etki faktörü (IF) ile atıf yapılma sayıları arasında korelasyon analizi yapıldığında, toplam atıf yapılma sayısı ile dergi IF arasında negatif yönde zayıf bir korelasyon ilişkisi bulunmuştur (r=-0,232, p<0,05).

Tartışma

Yoğun bakımda hasta tedavisi planlanırken, hastaların nütrisyon ve malnütrisyon durumları göz önüne alınmalıdır. Hastanede yatan popülasyonda malnütrisyon prevalansı farklı yayınlarda %20 ile %78 arasında olarak bildirilmektedir. Malnütrisyonun yoğun bakım yatış süresi, yoğun bakım yeniden başvurusu ve mortalite üzerinde bağımsız bir değişken olduğu gösterilmiştir (1-3, 18, 19). ESPEN kılavuzlarına göre, yoğun bakımlara kabul edilen hastalara ilk 48 saat içinde uygun nütrisyon desteği başlanmalıdır. Yine ESPEN kılavuzlarına göre, hastaların yatışı ile beraber malnütrisyonun değerlendirilmesi için genel klinik muayene yapılmalıdır. Yatış süresi 48 saati aşan her hasta malnütrisyon için risk grubunda sayılmalıdır. Kontrendikasyonu olmayan ve ağızdan besin alabilecek hastalarda öncelikle ağızdan besin alması sağlanmalı, mümkün değilse öncelikli olarak enteral beslenme yoluna gidilmeli, bu da sağlanamıyorsa parenteral beslenme desteği sağlanmalıdır (20).

Yoğun bakım ünitelerinde kritik hasta bakımında en önemli parametrelerden biri olan kritik hastada nütrisyon ile ilgili çeşitli makaleler yayınlanmış (18-22) ancak yoğun bakımda nütrisyon ilgili bibliyografik bir çalışma yapılmamıştır. Bu amaçla yapılabilecek olan bibliyografik çalışmalar, değerlendirilen konu ile ilgili araştırma alanında mevcut olan eksiklikleri ve üstünlükleri ortaya koyabilen ve bilimsel yayınların kalite açısından değerlendirilmesine ışık tutabilen çalışmalardır (5-16).

Nütrisyonla ilgili farklı alanlarda yapılan bibliyografik çalışmalar mevcuttur. Sacks ve ark. (23) yaptığı bir bibliyografik çalışmada, 2018 yılında en çok atıf alan 10 nütrisyon dergisinde yayınlanan bilimsel makaleleri taramış, yayınlanan makalelerin %13,4’ünde gıda endüstrisinin katılımının mevcut olduğunu belirtilmiştir. Maléchaux ve ark. (24) 1991-2018 yılları arasında nütrisyonla ilişkili olarak yayınlanmış 732 yayını inceledikleri bir bibliyografik çalışmada zeytinyağı kökenine ilişkin bilimsel verilerin olduğu makaleleri taramışlardır. Kamdem ve ark. (25) 1976 ve 2016 yılları arasında Food Chemistry dergisinde yayınlanan bilimsel makaleleri incelediği çalışmalarında antioksidan komponentlerle ve gıdaların birleşenlerinin analitik incelemeleri konularının en ilgili konular olduğu gösterilmiştir. Araştırmacılar Scorpus veri tabanını kullanarak 20.050 bilimsel makaleye ulaşmıştır. Bibliyografik veriler incelendiğinde derginin zaman içinde önemli bir evrim geçirdiği sonucuna ulaşılmıştır (25). Yeung ve ark. (26) nütrisyonla ilişkili en çok atıf alan ilk 100 makaleyi incelediği bibliyografik bir çalışmasında en çok atıf alan makalelerin Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa orjinli olduğunu belirlemişlerdir. Bununla birlikte literatürde, yoğun bakımda nütrisyon ile ilgili makalelerin değerlendirildiği bibliyometrik bir çalışma bulunmamaktadır.

Yoğun bakım alanında uluslararası literatürde bibliyometrik çalışmalar kısıtlıdır. Bould ve ark. (27), yaptıkları çalışmalarında 1997-1998 arasında SCI indeksindeki bilimsel dergilerinde basılan anestezi, ağrı ve yoğun bakım konuları ile ilgili makaleleri değerlendirmişlerdir. Çalışmacılar anestezi, ağrı ve yoğun bakım alanlarında en fazla yayına sahip ülkenin ABD olduğunu belirlemişlerdir. Çalışmacılar gelir düzeyi yüksek olan ülkeler kaynaklı çalışmaların daha fazla oranda yayın şansı olduğunu, Türkiye, Çin ve Hindistan gibi düşük gelir düzeyinde yer alan ülkelerden az sayıda makalenin yayınlanma “şansını” bulduğunu vurgulamıştır (27). Zhang ve ark. (16) da 2.000 çalışmayı analiz ettikleri çalışmalarında yoğun bakım alanında en fazla sayıda atıf yapılan yayınların yarıdan fazlasının kaynağının ABD olduğunu belirlemişlerdir. Geriatrik anestezi (9) ve biküspit aorta (28) ile ilgili olarak en fazla atıf yapılan 100 yayının incelendiği daha önceki bibliyografik çalışmalarımızda da ABD kaynaklı çalışmalar en fazla sayıda olarak belirlenmiştir. Çalışmamızda da yoğun bakımda nütrisyon alanında en çok atıf alan makalelerin hem yazarları hem de yayınlandıkları dergiler sıralamasında ilk sırada ABD’nin geldiği belirlenmiştir. Yoğun bakımda nütrisyon alanında en fazla sayıda atıf yapılan ilk 101 makale arasında ülkemizden hiçbir yazı bulunmadığı da belirlenmiştir. Daha önce farklı alanlarda yapılan bibliyografik çalışmalarda da, en fazla atıf yapılan çalışmalar arasında ülkemizden hiçbir makalenin yer alamaması da Bould ve ark.’nı (27) desteklemektedir, ve çalışmamız sonuçları ile benzerdir (5,6,9,28).

Yoğun bakım alanında yapılan bibliyometrik özellikli bir diğer çalışmada, Ramos ve ark. (13) 1995 ile 2017 yılları arasında nörolojik yoğun bakım ile ilişkili 34 farklı dergide yer alan ve en fazla sayıda atıf yapılan ilk 100 çalışmayı değerlendirmişlerdir. Çalışmacılar ortalama atıf yapılma sayısını 109,36 (44-540) olarak belirlemişlerdir. Bu çalışmada Neurocritical Care ve Critical Care Medicine dergileri en çok yayın ve atıfa sahip dergiler olarak bulunmuştur. Ramos ve ark. (13) çalışmasında da, ilk 100 çalışma içerisinde Kuzey Amerika kaynaklı 67 çalışmanın, Avrupa kaynaklı 31 çalışmanın bulunduğu, ABD kaynaklı yayın sayılarının ve atıf yapılma sayılarının en fazla olduğu vurgulanmıştır (13). Çalışmamızda da yoğun bakımda nütrisyon alanında en fazla sayıda atıf yapılan 101 çalışma değerlendirildiğinde, ilk 101 çalışmanın en çok yayınlandığı derginin Critical Care Medicine dergisi olduğu, 79 çalışmanın Avrupa dışı, 22 çalışmanın Avrupa kaynaklı olduğu, ABD kaynaklı çalışma sayısının en yüksek olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte çalışmamızda toplam atıf sayısı açısında İsrail, yıllık ortalama atıf sayısı açısından Fransa kökenli yazıların en yüksek sayılara sahip olduğu görülmektedir. Bu ülkelerden en çok atıf alan çalışma sayısı beş olmasına rağmen bu yüksek oran ve sayılara sahip olmasına bir ya da birkaç yazının ortalamadan oldukça yüksek atıfa sahip olması neden olmaktadır. Yıllık atıf ortalaması en yüksek olan yazının Fransa kökenli olması, nütrisyon ile ilgili en çok atıf alan kılavuzların ilk yazarı olan Singer P.’nin, İsrail’de yer alan Rabin Medical Center’da çalışmasının bu sonuçların oluşmasına neden olduğu anlaşılmaktadır. Bununla birlikte çalışmamızda, yoğun bakımda nütrisyon alanında en çok atıf alan 101 çalışma değerlendirildiğinde yıllık ortalama atıf sayısı ve toplam atıf sayısına göre ülkeler arasında anlamlı bir farklılık bulunmamaktadır.

Bizim çalışmamızda, hem yıllık ortalama atıf sayısı hem de toplam atıf sayısı en yüksek olan makale türü kılavuz çalışmalar olarak belirlenirken, ilk 101 çalışma içerisinde en çok prospektif çalışmaların yer aldığı tespit edilmiştir. Yapılan pek çok geçmiş çalışmalarda da kılavuz türünde olan çalışmaların en çok yıllık ortalama atıf ve en çok toplam atıf sayısına sahip olduğu belirlenmiştir. Bu, kılavuzların konular ile ilgili geniş otör kitleleri tarafından kabul görülen, oluşturulan, yayınlandıkları dönemde en güncel ve yol gösterici bilgileri sunmaları ile ilişkili olarak yorumlanmaktadır (5-9, 28). Yeung ve ark.’nın (26) çalışmasına göre ise en çok alıntı yapılan 100 makalenin üçte ikisinin derleme türünde makaleler olduğu belirlenmiştir. Atıf sayısı yüksek olan konular prebiyotikler, probiyotikler, antioksidanlar ve fenolik içerikle ilgilidir. Bizim çalışmamızda ise, yoğun bakım literatüründeki nütrisyon makaleleri incelendiğinde yıllk ortalama atıf sayısına göre en çok atıf alan konular sırasıyla, enteral-parenteral nütrisyon, parenteral nütrisyon, nütrisyon sonuçları, glukoz-insülin dengesi, nütrisyon uygulamaları, enteral nütrisyon, antioksidan beslenme ve immünonütrisyon şeklinde belirlendi ve yıllık ortalama atıf sayıları açısından konular arasında anlamlı farklılık olduğu bulunmaktadır. Çalışma konularına olan ilginin ve çalışma sayılarının artması ve azalması ile yapılan atıf sayıları da artmakta ve azalmaktadır. Bu açıdan en çok atıf alan çalışmaların konu alanlarının atıf sayıları, bu konulara olan ilginin bir göstergesidir. Çalışmamız bulgularına göre özellikle enteral-parenteral nütrisyon, parenteral nütrisyon ve nütrisyon sonuçları konularının daha çok ilgi çekmekte olduğu, antioksidan beslenme ve immünonütrisyon konularında yıllık ortalama atıf sayılarının düşüklüğünün bu konulardaki çalışma sayıları ve bu konulara ilginin azalması ile ilgili olabileceği yorumu yapılabilir.

Çalışmamızdaki makalelerin büyük çoğunluğu Critical Care of Medicine dergisinde yayınlanmıştır. Bunları ise sırasıyla Intensive Care of Medicine, Journal of Parenteral Enteral Nutrition ve Clinical Nutrition dergileri takip etmektedir. Makalelerin en çok yayınlandığı ilk 10 dergi incelendiğinde bunların 3 tanesinin yoğun bakım dergileri olduğu, 4 tanesinin de nütrisyon dergileri olduğu belirlenmiştir. Baltussen ve Kindler. (15) 1945’den 2004 yılına dek yoğun bakımda en fazla atıf yapılan toplam 74 makaleyi analiz ettikleri yayınlarında, en fazla sayıda atıf yapılan çalışmaların sırasıyla 3.402 ve 2.860 adet atıfı bulunduğunu, en fazla sayıda atıf yapılan çalışmaların Critical Care Medicine (37 yayın), Journal of Trauma (21 yayın) ve American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine (9 yayın) dergilerinde basıldığını vurgulamışlardır. Çalışmacılar, bu çalışmada analiz ettikleri çalışmalar arasından 45 yayının yoğun bakım alanında yer almayan dergilerde basıldığını, bu dergilerin ise New England Journal of Medicine (11 yayın), JAMA ve Lancet (her biri 6 yayın) dergileri olduğunu belirtmişlerdir. Çalışmamızda yaptığımız istatistiksel analizde dergilerin Q indeksleri açısından yıllık ortalama atıf ve toplam atıf sayısında anlamlı bir farklılık bulunmamasına karşın, yıllık ortalama atıf sayısı açısından dergilerin ülkesi, dergilerin kıtası ve dergiler açısından anlamlı bir faklılık belirlenmiştir. Yapılan geçmiş çalışmalarda bu tip bir anlamlılık belirlenmemiştir (9,28). Belirlenen anlamlılık analiz edildiğinde, “Obesity” isimli derginin ve “Journal of Parenteral Enteral Nutrition” dergisinin yıllık ortalama atıf sayılarının diğer dergilerden yüksek olduğu dikkati çekmektedir. “Obesity” dergisinde yer alan ve yıllık ortalama atıf sayısı en yüksek olan ve yaşadığımız pandemi süreci ile ilgili bir konuyu içeren tek yazının, “Journal of Parenteral Enteral Nutrition” dergisinde ise yayınlanan yazılarının yarısının en çok atıf alan yazı türü olan kılavuz türünde olmasının belirlenen farklılığa neden olabileceğini düşünmekteyiz. Dergi ülkesi açısından yapılan değerlendirmede ise yine yüksek oranda kılavuz türünde yayına sahip olan, Q1 indeksinde ve Avrupa, İskoçya kökenli dergi olan Clinical Nutrition dergisinin anlamlı farklılığa neden olduğu belirlenmiştir.

Çalışmamızda yoğun bakımda nütrisyon alanında en fazla sayıda atıf yapılan çalışmaların yarısından fazlasının 2000-2009 arasında yayınlandığı belirlenmiştir. Daha önce yaptığımız bir bibliyometrik çalışmamızda da benzer şekilde, geriatrik anestezi alanında en yüksek sayıda atıf yapılan ilk 100 makalenin %58’inin 2000-2009 arasında yayınlandığını belirlemiştik (9). Yoğun bakımda nütrisyon alanındaki bu çalışmamızda da geçmiş çalışmalarımıza (9,28) benzer olarak, makalelerin yayın yılları ile yıllık ortalama atıf yapılma sayıları arasında ilişki olduğu belirlenmiştir. Geçmiş çalışmalara benzer şekilde 2015 yılı sonrasında yayınlanan çalışmaların yıllık ortalama atıf sayıları anlamlı olarak yüksektir. Çalışmamızda yayın yılı ile yıllık ortalama atıf yapılma sayısı arasında pozitif yönde bir korelasyon ilişkisi olduğu da belirlenmiştir. Çalışmamızın bulguları, özellikle sıkça dile getirilen bilimsel bilgi ve çalışma ömrü konusunda fikir verebilmektedir. Bu güncel ve geçmiş çalışmalarımızda (9,28), makalelerin analiz edildiği 5 yıllık süreler ile yıllık atıf yapılma sayılarının değiştiği, en yüksek yıllık atıf yapılma sayısı ortalama değerlerinin ise son 5 yılı içine alan zaman diliminde olduğu belirlenmiştir. Yapılan geçmiş bibliyometrik çalışmaların ve bu çalışmamızın da gösterdiği sonuçlarına göre, son 5 yıllık dönem içerisinde yer alan yayınların ve bilgilerin daha fazla kullanıldığı, refere edildiği özellikle belirtilebilir.

“Grup otörlük” bir yayında birden fazla kişi, ya da bir topluluğun yazar olmasıdır. Grup otörlük; daha fazla hasta sayısı gereksinimi, ulusal, uluslararası, disiplinler arası ekip üretimi ya da işbirliklerinin artması, daha kompleks deneylerin yapılması, kılavuz oluşturulma aşamalarında çok sayıda otörden fikir alınması gibi nedenlerle giderek artmaktadır (29). Çalışmamızda da yoğun bakımda nütrisyon konusu incelendiğinde, en fazla sayıda atıf yapılan 101 çalışmanın 13’ünde grup otörlük bulunduğu tespit edilmiştir. Geçmiş çalışmalarda grup otörlük olan çalışmaların daha yüksek atıf sayıları olduğu vurgulanmaktadır (9). Çalışmamızda da geçmiş çalışmalara benzer şekilde grup otörlük tespit edilen çalışmaların yıllık ortalama atıf yapılma sayılarının, bu özellikte olmayan çalışmalardan anlamlı olarak yüksek olduğu belirlenmiştir.

Çalışmamızda uygulanan Pearson korelasyon analizinde, ilginç olarak toplam atıf yapılma sayısı ile dergi IF arasında negatif yönde zayıf bir korelasyon ilişkisi bulunduğu belirlenmiştir. Genel olarak IF yüksek olan dergilerdeki çalışmaların daha yüksek atıf yapılma sayısına sahip olacağı düşünülmektedir. Bununla birlikte bu konuda yapılan çalışmaların sonuçlarının hepsi bu kanıyı destekleyecek nitelikte değildir (30). Yapılan bir çalışmada plastik cerrahi alanında yer alan dergi ve yayınlar bu açıdan değerlendirilmiştir. Çalışmada incelenen dergilerde yer alan çalışmaların %34’ü dergi IF ile benzer ya da daha çok atıf yapılma sayısı elde etmesine rağmen, %66’sının dergi IF değerinden daha düşük atıf yapılma sayısına sahip olduğu vurgulanmıştır (30).

Çalışmamızın bazı kısıtlamaları mevcuttur. Çalışmamız verileri WOS anahtar kelimeleri ile yapılmaktadır. Bu anahtar kelimeler her bir çalışmaya WOS tarafından atanmaktadır. Yaptığımız tarama ile oluşturulan liste içerisinde WOS tarafından tayin edilen anahtarlara bağlı olarak konu ile ilgili bazı çalışmalar yer alamayabilir. Konu ile ilgili tüm çalışmalar bu kısıtlılığı taşımaktadır. Böyle bir oranın düşük olabilmesi için, tarama amacıyla seçilen anahtarlar olabildiğince geniş olarak belirlenmiştir.

Sonuç

Yoğun bakımda nütrisyon alanında WOS veri tabanında yer alan yayınların atıf alma sayılarının değerlendirildiği çalışmamız, bu amaçla yapılmış olan ilk çalışmadır. Çalışmamızda 2015’ten sonraki makalelerin, kılavuzların, enteral parenteral nütrisyon ile ilgili yazıların, bir grup tarafından yazılan çalışmaların daha fazla atıf yapılma sayısına sahip olduğu bulunmuştur.

Etik

Etik Kurul Onayı: Çalışma için Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Girişimsel Olmayan Etik Kurulu’nun onamı (karar no: 2018/11-47, tarih: 03.05.2018) alınmıştır.

Hasta Onamı: Çalışma hasta onamı gerektirmemektedir.

Hakem Değerlendirmesi: Editörler kurulu dışında olan kişiler tarafından değerlendirilmiştir.

Yazarlık Katkıları

Konsept: V.H., Dizayn: V.H., G.G.Ç., Veri Toplama veya İşleme: V.H., G.G.Ç., G.A.U., Y.Ş., S.K., E.K.Ö., B.M.Y., Analiz veya Yorumlama: V.H., G.G.Ç., Literatür Arama: V.H., G.G.Ç., G.A.U., Y.Ş., S.K., E.K.Ö., B.M.Y., Yazan: V.H., G.G.Ç.

Çıkar Çatışması: Yazarlar tarafından çıkar çatışması bildirilmemiştir.

Finansal Destek: Yazarlar tarafından finansal destek almadıkları bildirilmiştir.